Het begin

Het begon allemaal in een kroeg, op een zaterdagmiddag. Ik zat aan de bar met een pilsje en had net een portie vlammetjes besteld. Naast mij waren nog twee krukken vrij. Een man van een jaar of vijftig vroeg netjes of ze vrij waren. Dat waren ze. Ik had het idee dat de man ergens anders al iets gedronken had. Een paar minuten later voegde een jongere man, jaar of dertig, zich bij hem. Ze waren allebei casual gekleed, maar weer op zo'n manier dat ik vermoedde dat ze in hun dagelijks werk altijd in van die strakke pakken liepen, waarvoor je niet naar C&A gaat. Ik zat te lezen, niet een boek, al had ik dat wel bij me, maar het aardige van die kroeg is dat ze er een goed voorziene leesportefeuille hebben. Niet van die onbenullige bladen die je in de wachtkamers van poliklinieken vindt, maar goede Nederlandse en buitenlandse week- en maandbladen. Ik las de Nederlandse National Geographic, een artikel over de Noorse ontdekkingsreiziger Fridtjof Nansen.

Ik luister nooit naar gesprekken van mensen om me heen, zeker niet als ik aan het lezen ben, maar op een gegeven moment viel in het gesprek tussen die twee mannen naast me ineens de naam van 'mijn' organisatie. Al gauw bleek dat ze in feite collega's van me  waren, maar ik herkende ze totaal niet. Ik ging er dus vanuit dat ze op een andere locatie werkten. Uit het vervolg van het gesprek maakte ik op dat zij ook op verschillende locaties werkten. Ze tutoyeerden elkaar dus ze zouden wel vaker contact met elkaar hebben. Ik had er absoluut geen behoefte aan te laten merken dat ik ook een collega was. Soms denk ik: had ik dat maar wel gedaan. Dan hadden ze hun vertrouwelijke gesprek zeker niet voortgezet, tenminste niet in die kroeg en had ik van niets geweten en me nergens druk over hoeven te maken.

Achteraf vond ik het nogal stom dat ze hun gesprek in een kroeg hielden. Er stond wel behoorlijk luide muziek aan, maar ik kon het gesprek toch redelijk volgen. Misschien had het te maken met het feit dat ze hun whisky in een heel wat rapper tempo dronken dan ik mijn pils. Op een gegeven moment ging het gesprek over een netwerk en bijverdienen. De oudste man had het zelfs over "aardig bijverdienen". De jongste man trok vragend zijn wenkbrauwen op. "Een extra jaarsalaris, belastingvrij." Na een tijdje begreep ik dat het netwerk bestond uit één of twee mensen per locatie. De jongste man was kennelijk, zonder het te weten, door een of andere ballotage gekomen ("Die is er wel voor te porren.") en werd nu als het ware in het netwerk geïntroduceerd.

Ik miste af en toe wel wat, maar in grote lijnen kwam het hier op neer: op sleutelposities in de diverse locaties zaten personen die door handig gebruik te maken van de keuzemogelijkheden binnen het administratieve systeem bepaalde overboekingen konden doen naar een rekening buiten de organisatie. Dat werd mede mogelijk gemaakt door een ernstige fout in de software die echter alleen door de ware kenner ontdekt kon worden en ook min of meer bij toeval door zo'n kenner ontdekt werd.

Ik heb al geschreven dat 'ze' bepaald niet dom zijn. "Je moet niet te hebberig worden", zei de oudste man. "Aan de winstcijfers mag niets te merken zijn, maar zelfs een kwart procent van de winst is al een mooi bedrag om onder een toch beperkt aantal mensen te verdelen." De jongste man wist kennelijk wat de winstcijfers waren. Hij knikte waarderend. "Ik zou wel iets leuker willen wonen dan in zo'n Vinexrijtje."

Wat het bier betreft zat ik wel aan mijn taks. Ik had me ertoe moeten dwingen om af en toe een bladzijde om te slaan om het niet te laten opvallen dat ik niet meer zat te lezen.  Ik zat me kwaad te maken en had de neiging om ze verrot te schelden, maar ik hield me in. Ik had voorlopig genoeg gehoord. Ik rekende af en fietste naar huis. Die avond heb ik nog lang zitten nadenken.